Zijn naaktslakken gevaarlijk voor je hond?

 

Zijn naaktslakken gevaarlijk voor mens, kat of hond?

Naaktslakken zijn niet gevaarlijk zolang jij, je hond of kat ze niet rauw opeet, eraan likt of iets in die trant. Dus hou je in en was gewoon je handen ff na contact met het slijm. Met borsteltje of ruwe spons gaat het slijm zo van je handen.

Net zoals bij heel veel andere dieren (en mensen!) het geval is, kunnen ook naaktslakken parasieten bij zich dragen. Deze parasieten kunnen dus ook voor honden en katten gevaarlijke ziektes (zoals hart- of longworm) veroorzaken. Voor mens, kat of hond geldt dan ook dezelfde regel: eet geen rauwe slak. Gebakken of uit de oven, blijken naaktslakken ook geen geapprecieerde smaaksensatie.

Conclusie: gewoon niet eten of likken aan die dingen of het slijm. Klaar. Bladgroenten (waar slakkenslijm op kan landen) goed wassen en explorerende kinderen / huisdieren voor de zekerheid uit de buurt van naaktslakken houden. 

De slak kan - niet meer of minder dan heel veel andere dieren in onze nabijheid, met laten we eerlijk wezen een wat aantrekkelijker of schattiger voorkomen - bij verkeerd 'gebruik' inderdaad ziektes overbrengen. Een egel en vogeltje ook, maar die hebben nu eenmaal hun aandoenlijke uiterlijk mee.

Huisdieren laten naaktslakken vaak links liggen

Nu blijkt dat veel huisdieren gelukkig toch een ingebouwde radar hebben die ze op veilige afstand houdt van de naaktslak. Heb jij net die ene eigenwijze hond of kat zonder enige radar op zak? Zo'n Bourgondische avonturier die alles eerst zelf wil ondervinden? Hou je huisdier dan in de gaten en maak daarnaast een strategisch plan om de eventuele naaktslakken invasie in je tuin aan te pakken.

Want laten we eerlijk wezen, ze zijn zelden alleen. Voor wie meer wil weten over de naaktslak, de invasie en wat je hieraan zelf kunt doen, hier komt het!

Slakken invasie

'Ze zijn met zoveel! Ze verwoesten al het groen! Een totale apocalyptische kaalslag!’ Of de naaktslak dit over de mens beweert of andersom, laten we even voor de gezelligheid in het midden. 

Voor wie dit glibberig verguisd Pattex-plakkertje ook eens van een andere kant wil bekijken, hier wat meer informatie over dit weinig geliefde weekdier wat een vloek is voor velen en niet meer dan onderdeel van een irritant groot geheel. Maar wat als je nu eens heel even naar het beestje los kijkt?

 

• De naaktslak heeft zo'n 27.000 ‘tandjes’ op de tong. Het zijn geen echte tanden, het is een raspachtig orgaan (radula) met tandachtige structuren om planten, algen en andere materialen te kunnen schrapen en verwerken. Als je ze op je hand zet voel je ze soms een beetje zachtjes schrapen. Vergelijkbaar met een gentle peel ;)

• De 4 antennes / tentakels aan de voorzijde van het hoofd hebben verschillende functies. Namelijk voor geur, primitief zicht (licht en donker, geen details of kleur) tast en smaak. Naaktslakken hebben geen gehoorgang en zijn dus doof. Ook kunnen ze geen geluid maken, ze hebben geen stembanden. Het geurvermogen is sterk ontwikkeld, net als de voelreceptoren (niet alleen via de tentakels maar ook via de huid).

• Het gat aan de zijkant van de slak is een ademopening. Deze opening maakt verbinding met de long van de naaktslak. Daarnaast dient dezelfde opening als uitscheidingsorgaan. Ja dat lees je goed, de naaktslak ademt en dumpt afvalstoffen door hetzelfde gat. Dat de geur antenne niet pal naast dit poepgat zit is dan wel weer handig bedacht.

• Slakken vinden via hun eigen slijmspoor de weg naar huis terug. Ze zijn behoorlijk honkvast, dus het kan goed zijn dat je dezelfde slakken jarenlang in je tuin tegenkomt. Wil je ze verplaatsen? Til op en verbreek de slijmroute voor minimaal 20 meter wanneer je ze verderop neerzet in bijvoorbeeld een park, groenstrook of veld. Ze zullen het spoor bijster zijn, wat betreft de terugweg, niet het leven in ‘t algemeen. Naaktslakken kunnen wel basisprikkels voelen (zenuwen) en hierop reageren (temperatuur, pijnlijke prikkels) maar ze kunnen niet "denken" op een bewuste, complexe manier zoals mensen of dieren met meer ontwikkelde hersenen dat kunnen doen. De reactie van de slak is eenvoudig en gericht op overleven niet overpeinzen.

• Naaktslakken zijn zeer opportunistische eters en doen niet moeilijk over wat beschikbaar is op de lokale menukaart. Ze voeden zich met tal van organisch materiaal zoals rottende planten, fruit, schimmels of dode dieren. Sommigen eten hun eigen uitwerpselen voor hergebruik van nuttige voedingsstoffen of gaan zelfs nog een stap verder en genieten zo nu en dan van een lekkere kannibalistische lunch.

• De naaktslak bezit beide geslachtsorganen (hermafrodiet). Ze bezitten zowel eicellen als sperma. Bij paring kunnen de partners dus beiden voor nageslacht zorgen. Er zijn slakken die zichzelf kunnen bevruchten maar dit is zeer zeldzaam. Meestal gaat een slak op zoek naar een partner. Het mag duidelijk zijn dat wanneer elke slak zwanger kan zijn maar ook zwanger kan maken, het akelig rap uit de hand loopt met de populatie.

• De naaktslak die in onze tuinen woont is de bekendste variant. Je kan ze tegenkomen in fel of juist minder fel oranje roodbruin (afhankelijk van de grondsoort), zwart of met vlekjes (de grootste, de tijgerslak, deze kan zo'n 20 cm lang worden). De meeste soorten naaktslakken leven echter in de zee. In Nederland zijn er tot nu toe rond de 65 soorten zee naaktslakken waargenomen.

• Naaktslakken kunnen als geen ander regenereren. Bij verlies of beschadiging van tentakels, het hoofd of geslachtsorganen (opening rechts achter het hoofd) kunnen ze door een hoge mate van celregeneratie hun weefsel herstellen (neoblast). Dit maakt de naaktslak bijzonder aanpasbaar en veerkrachtig. Het slakkenslijm bezit daarnaast een helende werking waar de Grieken en Romeinen al gebruik van maakten bij de verzorging van wonden en voor een zachtere huid.

• De naaktslak kan goed klimmen. Dit dankzij het taaie sterke slijm dat het mogelijk maakt om op gladde oppervlakken verticaal de wereld zonder problemen te onderzoeken. Daarnaast hebben sommige soorten een bijzondere spier in hun voet die het mogelijk maakt te strekken en samen te trekken om zo ook de ruwe en oneffen oppervlakken te ontdekken.

• Naaktslakken wonen onder de grond omdat ze anders te snel uitdrogen en sterven. Ze hebben immers geen bescherming van een huis/schelp. Bij regen komen ze bovengronds om te eten, voornamelijk in de avond en nacht om zo de zon en de warmte te ontwijken. Veel regen? Ideaal voor slakken! In de winter houden ze een winterslaap.

• Naaktslakken zijn verzot op sappig blad van (vaste) planten zoals de meeste hosta’s. Verder eten ze ook graag aan jong sla- of kool- of radijsblad, jonge scheuten, kiemplanten en zachte vruchten van allerlei plantensoorten. Of te wel, je moestuin of ander sappig groen kan grandioos de Sjaak zijn. Ook etensresten, katten-, vogel- en hondenvoer staan op het menu van deze mobiele kliko.

• Naaktslakken kunnen wel 6 jaar worden, maar meestal niet. Gemiddeld glibbert deze slakkensoort enkele maanden tot maximaal 3 jaar rond op zoek naar lekkers of om binnen deze marge zelf als lekkernij te eindigen voor andere dieren. Afhankelijk van de diversiteit aan natuurlijke vijanden in je tuin.

• De naaktslak legt meerdere malen per jaar 30 - 500  eitjes in groepjes onder de grond. Afhankelijk van geschikt (vochtig) weer en soort naaktslak. De eitjes zien eruit als witte gelei achtige pingpong balletjes. Na twee maanden is de slak volwassenen en in staat zich voort te planten. Ideale (weer, bodem, voedsel, voortplanting) omstandigheden zorgen dan ook al gauw voor een slakken kolonie. 

• De naaktslak is een handige helper en speelt een belangrijke rol in het ecosysteem. Slakken helpen bij het verbeteren van de bodemstructuur, breken organisch materiaal af en dienen dus als voedselbron voor vele dieren, waaronder merels, lijsters, spreeuwen, eksters, egels, mollen, spitsmuizen, padden, kikkers, kippen, hagedissen en loopeenden. Loopkevers, duizendpoten en enkele spinnensoorten houden van slakken eitjes. Zorg dus voor een aantrekkelijke tuin voor de natuurlijke vijanden van de slak om je tuin weerbaarder te maken tegen een slakkeninvasie.

• De naaktslak heeft nog meer natuurlijke vijanden. Aaltjes.  Aaltjes zijn microscopische wormen die parasiteren op slakken zonder dat dit schadelijke gevolgen heeft voor mensen, dieren, planten en het milieu. De slak wordt onder de grond geïnfecteerd en sterft. Aaltjes zijn online verkrijgbaar. 

• Naaktslakken houden niet van koperdraad of -tape, aanraking met de draad/tape geeft een lichte schok vanwege de vele zenuwen aan de onderkant van de slak. Maak de barrière breed genoeg, de slak kan zichzelf heel sportief over een enkele smalle draad heen tillen.  

• Ook het barricaderen van je moestuin met sterk geurende planten als lavendel, knoflook, tijm, salie, bieslook, venkel, roos, munt en nog tal van andere planten kan helpen de tuin weerbaar te maken. 

Mix en plan tijdig je slakkenstrijd

Maar goed als ze met een miljoen zijn, werkt niks. 1-0 voor de slak. Witte vlag wapperen, je verlies accepteren en door. Volgend jaar nieuwe kansen en een betere strategie. En daar begin je nu al mee. Anders is het weer dweilen met de kraan open.

Zet verschillende afweer methoden in. Van eitje tot slak, alle stadia bieden opties. Verzamel zo veel mogelijk slakken in de avond en zet ze minimaal 20 meter van je tuin uit of plaats bijvoorbeeld biervallen. Span koperdraad om kwetsbare potplanten, besproei je tuin met aaltjes -water en maak je tuin interessant voor zo veel mogelijk natuurlijke vijanden. 

Slakken vergiftigen

Alle slakken uitroeien met gif heeft helaas ook in veel gevallen ernstige gevolgen voor de egel, vogel, spitsmuis, pad, kikker en alle anderen die de vergiftigde slakken hebben opgegeten of op een andere manier in contact komen met het gif. 

Er blijken bestrijdingsmiddelen te zijn die beweren alleen de slak aan te pakken. Of dit op lange termijn ook daadwerkelijk zo is of gewoon goede marketing die ondertussen evengoed al je ondergronds leven met een zeer belangrijke functie voor je bodem en al het leven in die bodem omlegt (wormen etc.) weet ik niet. De berichten hierover lopen nogal uiteen.

Dus persoonlijk kies ik voor geen gif. Doorknippen en invriezen is een behoorlijk barbaarse aanpak en doet nog niks aan de oorzaak (te weinig natuurlijke vijanden waardoor de populatie eenvoudig kan uitdijen). Volgend jaar dus grote kans op hetzelfde probleem.

Naaktslak nuttig irritant?

Slakken zijn nuttig en ja soms een stuk irritanter dan dat ze op dat moment nog nuttig lijken in je kaalgevreten tuin. Conclusie: Heb je een invasie, kijk dan sowieso wat je kunt doen om meer natuurlijke vijanden in je tuin te krijgen.

Maak een plan, waarbij je jouw overschot aan beestjes als voedsel kunt laten werken voor andere inheemse soorten. Met enkel vergiftigen ben je wellicht sneller klaar, het is alleen weer de zoveelste aanval op wat ongewenst is waarbij ‘collateral damage’ dan maar op de koop toe wordt genomen en we straks verbaasd kijken wanneer een volgende plaag ons verrast.

We hebben - of we het leuk vinden of niet - al die creepy crawlers nodig. Ze eten en worden gegeten door anderen. De balans is echter zoek. Ze eten meer dan dat ze worden gegeten, dus tja voortplanten en door... En daar kan de naaktslak ook niet zo veel aan doen.

Dus combineer strategieën, herstel de balans van natuurlijke vijanden en begin op tijd zodat je kan dweilen met de kraan dicht.